Critical Friends: samen met patiënten het ziekenhuis van de toekomst realiseren

Wie zijn deze Critical Friends?

Over Eefje Broertjes

Eefje Broertjes is 35 jaar en woont in Hilversum. Ze woont op zichtafstand van het nieuwe TerGooi MC, het project waar ze 3 jaar heeft meegedraaid als Critical Friend.

Eefje kampt al een lange tijd met het Ehlers-Danlos syndroom, waardoor haar bindweefsel minder steun biedt en wat zorgt voor chronische pijn en vermoeidheid. In haar vrije tijd houdt ze zich graag bezig met kunst, zoals museums bezoeken en schilderen. En als het mooi weer is is ze graag buiten om te handbiken. 

Over Menno Wagenaar

Menno Wagenaar is het dubbele: 70 jaar. Woont ook in Hilversum, maar net aan de andere kant. Hij heeft een lange tijd gewerkt in de (geestelijke) gezondheidszorg. Op alle niveaus: van praktisch uitvoerend, staff-functionaris tot leidinggevende van een grote zorgorganisatie. Zo’n 9 jaar geleden heeft hij zijn vaste baan opgezegd en werkt nu als vrijwilliger bij het Longfonds. Daarnaast maakt hij graag tijd voor zijn grote passies: fietsen en zijn kleinkinderen. 

Hoe zijn jullie samen betrokken geraakt bij dit project?

De Patiëntenfederatie heeft Menno benaderd vanuit zijn vrijwilligersfunctie. Hij had één voorwaarde: “ik wil dit samen met iemand anders doen. Patiëntenvertegenwoordiging is altijd breder, verschillende perspectieven zijn belangrijk en er kan altijd uitval zijn”. 

Eefje voegt toe: “Ik heb een cursus vanuit PGO-support gevolgd. Zij ondersteunen patiëntenorganisaties en geven advies bij patiëntenparticipatie in de zorg, gemeenten en onderzoek. Vanuit deze cursus wisten ze dat er nog een plekje vrij was in Hilversum en zo heb ik me opgegeven”.

Je kunt niet voorkomen dat de zorg verandert, maar je wilt wel dat de kwaliteit voor elke patiënt hetzelfde blijft.

Wat is jullie rol als Critical Friend? 

Eefje: “Wij zijn vooral de kritische vragenstellers: wat gaat het effect van een projectuitwerking precies zijn voor de patiënt?

De zorg gaat nu bijvoorbeeld steeds meer over in digitale vorm. Wij hebben de nadruk gelegd op patiënten met minder digitale (taal)vaardigheden. Hoe kunnen we hen ondersteunen hierin? Je kunt niet voorkomen dat de zorg verandert, maar je wilt wel dat de kwaliteit voor elke patiënt hetzelfde blijft”.

Wat zijn de ingrediënten voor een goede Critical Friend?

Eefje: “Je moet grensoverschrijdend mee kunnen denken. Het gaat niet alleen om je eigen aandoening, maar over die van alle patiënten. Het is belangrijk dat je serieus wordt genomen. Want je zit aan tafel met projectleiders, artsen en managers. Als je wordt vergeten of je zit er voor spek en bonen bij, dan heeft het hele stuk patiëntenvertegenwoordiging natuurlijk geen zin”. 

Hoe verliep de eerste periode van het project?

Menno: “We hebben ons vanaf het begin welkom gevoeld, maar de vormgeving was even zoeken. Je moet ook wel geduld hebben voordat je dat plekje vindt in zo’n grote organisatie”.

Eefje: “Ook was het voor het ziekenhuis nieuw om patiënten bij een project te betrekken. De eerste periode hebben we daarom vooral heel veel geëvalueerd”.

Geluid maken in een positie waar je thuis zit ten opzichte van een partij die dag en nacht samenwerkt, da’s niet zomaar gedaan.

Waar loop je als Critical Friend tegenaan?

Menno: “Je moet zoeken naar de mensen waar je het contact mee maakt. Het was belangrijk voor ons om genoeg te overleggen met de patiëntenbegeleider en de cliëntenraad. Een beetje massa om je heen maken is wel belangrijk. Want geluid maken in een positie waar je thuis zit ten opzichte van een partij die dag en nacht samenwerkt, da’s niet zomaar gedaan”.

Benieuwd hoe je als zorgprofessional Critical Friends efficiënt kan inzetten? Participatiekompas geeft je 5 tips hoe Critical Friends het beste kunnen participeren bij zorgvernieuwing. 

Waarom is zo’n Critical Friend project nog zo nieuw?

Menno: “Andere ziekenhuizen durven dit (nog) niet makkelijk aan. Ze hebben vaak koudwatervrees en verwachten dat patiënten toch vanuit hun eigen situatie een mening vormen”.

Eefje: “Nergens in de Nederlandse ziekenhuizen wordt het op deze manier gedaan. Wel zijn er patiëntenbegeleiders die op dit moment het idee van patiëntenparticipatie onder de aandacht brengen op andere locaties. Ondertussen worden er ook veel mensen opgeleid tot Critical Friend, maar weinig instanties maken er dus echt gebruik van”.

Menno: “In de meeste ziekenhuizen is er natuurlijk wel zorgvernieuwing bezig, maar om het echt georganiseerd te krijgen is nog wel een dingetje. En dat is ook alleen TerGooi gelukt omdat er ook genoeg financiële ruimte voor is gekregen”. 

Er zijn natuurlijk diverse manieren hoe je patiënten kunt inzetten. Meer weten over de mogelijke rollen van patiënten? In dit artikel lees je meer over patiëntenparticipatie en hun rollen voor onderzoeken en projecten binnen de zorg.

Hoe is het om deel uit te maken van besluitvormingsprocessen?

Eefje: “Het was super-interessant hoe dit in zijn geheel in werk ging. We werkten volgens de scrum-methode. Wat betekende dat er in die 3 jaar tijd 135 projecten voorbij zijn gekomen. Je bent snel praktisch bezig en blijft niet ellenlang hangen in voorbereiding”.

Dit project moet zich nu gaan bewijzen.

Hoe kijk je terug op dit project?

Menno: “Ik vind het mooi dat tijdens dit project gepoogd wordt om patiënteninvloed ook echt mee te nemen. Bovendien bouwden we een waardevolle relatie op met de cliëntenraad”.

Eefje: “Ik heb dit met veel plezier gedaan. De samenwerking met Menno en de andere partijen verliep heel goed. Het resultaat zullen we eigenlijk pas straks zien als al deze projecten blijven lopen en in de zorg als protocol worden opgenomen”.

Menno: “Het moet zich nu gaan bewijzen. Het was mooi en we denken dat we echt wel van invloed zijn geweest. Maar of het effectief ook zo zal werken in het ziekenhuis, dat gaan we nu pas zien. Het ziekenhuis moet nog een weg vinden om zich met alle nieuwe vormen draaiende te krijgen”. 

Wat zouden jullie graag nog willen zien als het gaat om toekomstbestendige zorg?

Eefje: “Dat Critical Friends een standaard rol krijgen in het ziekenhuis. Overkoepelend en niet enkel als evaluatie”.

Menno: “Inderdaad, dat bij vernieuwing meer standaard meegekeken wordt door patiëntenvertegenwoordigers”. 

Over TerGooi MC

TerGooi MC is een nieuwbouwproject gelegen in de Gooi en Vechtstreek. Het project is een initiatief van Ziekenhuis TerGooi, dat zich richt op de bouw van een nieuw ziekenhuis voor de regio. Dit nieuwe ziekenhuis zal een breder scala aan medische diensten bieden dan het oude ziekenhuis, zoals specialistische zorg en geavanceerde technologieën.