Zet patiënten in als critical friends om de zorg te verbeteren

Wat is een critical friend?

Een ‘critical friend’ is, zoals de naam doet vermoeden, een persoon die met respect en steun feedback geeft. In deze context houdt ‘kritisch’ in dat de persoon zorgvuldig evalueert en beoordeelt op een constructieve manier.

In de zorg is een critical friend een patiënt of vertegenwoordiger die kritische vragen stelt en feedback geeft vanuit zijn of haar patiëntperspectief. Door de bestuurlijke en beleidsmatige achtergrond is de critical friend in staat om aandoening-overstijgend vraagstukken te benaderen. Zij brengen waardevolle kennis en ervaring met zich mee. Op deze manier zetten ze hun eigen ervaring als patiëntvertegenwoordiger in om anderen te helpen.

PGOsupport leidt patiënten op als ‘critical friends’ zodat zij zo effectief mogelijk hun jarenlange ervaringen en opgebouwde kennis en vaardigheden kunnen delen. Zij kunnen deze vaardigheden verbeteren tijdens de trainingen. Denk aan presenteren, onderhandelen, samenwerken en netwerken. Ondertussen heeft PGOsupport tientallen critical friends opgeleid om mee te kunnen werken aan verschillende projecten, zoals de Juiste Zorg op de Juiste Plek.

Waarom de inbreng van critical friends belangrijk is

De inbreng van critical friends houdt professionals scherp. Zij stellen kritische vragen en geven bestuurlijke en beleidsmatige input vanuit het patiëntenperspectief. Met hun unieke kennis en ervaring kunnen de critical friends bijdragen aan betere zorg.

Critical friends geven je inzicht in de wensen en behoeftes van patiënten. Zoals bijvoorbeeld hun ervaringen met zorg en de gevolgen voor hun dagelijkse leven. Daarnaast kun je innovaties en ideeën toetsen bij de ervaringsdeskundigen zodat deze juist beter aansluiten op wat patiënten verwachten en nodig hebben.

Aanvullende kennis en ervaring vanuit patiëntenperspectief

De unieke ervaringsdeskundigheid van patiënten is een aanvulling op de kennis en ervaring van andere partijen, zoals zorgverleners, wetenschappers en beleidsmakers. Door deze verschillende ervaringen samen te brengen krijg je nieuwe inzichten en kun je betere keuzes maken.

“[Ervaringsdeskundigen] houden ons scherp. We hebben onze blinde vlekken, omdat we onderdeel zijn van het systeem. Over veel onderwerpen hebben we wel nagedacht, maar niet doordacht op de manier als [de critical friends] dat doen.”
– Projectmanager Leonie Kok, Tergooi Medisch Centrum

Draagvlak creëren onder patiënten

Door patiëntenvertegenwoordigers mee te nemen in het proces is het eenvoudiger om draagvlak te creëren. Geef ze ruimte om kritische vragen te stellen en hun kennis te delen. De inbreng van patiënten geeft inzicht in wat zij haalbaar of acceptabel vinden. Of waar zij behoefte aan hebben. Door patiënten actief te betrekken zorg je ervoor dat zorgprocessen beter aansluiten op hun behoeftes en verwachtingen.

Hoe zet je patiënten in als critical friends?

Het is belangrijk dat patiëntenvertegenwoordigers een partnerrol krijgen in je project of onderzoek. Betrek critical friends niet alleen om hun perspectief te delen, maar zet ze ook in als gelijkwaardige partners. Laat ze aan tafel zitten met onderzoekers, artsen en beleidsmakers die werken aan het project.

Hoe en wanneer je critical friends betrekt kun je ook bepalen aan de hand van de participatieladder. Wil je critical friends inzetten? Ikzoekeenpatient helpt je met het vinden van de juiste patiëntenvertegenwoordigers om mee samen te werken aan jouw project of onderzoek.

Case: Hoe Tergooi Medisch Centrum critical friends betrekt bij de bouw

Bij het nieuwbouw van het Tergooi Medisch Centrum, stond patiëntenparticipatie centraal. Want bij een nieuw en kleiner ziekenhuis hoort ook nieuwe inzichten en zorgvernieuwing. Hoe kun je als ziekenhuis de zorg op een nieuwe manier vorm geven? In elk deelproject werden patiënten betrokken via interviews, enquêtes en focusgroepen.

“Wij zorgen ervoor dat de betrokkenen erover nadenken wat het betekent voor de patiënt.”
– Eefje Broertjes, Critical Friend bij het project van Tergooi Medisch Centrum

Mede hierdoor, hebben het Tergooi MC ook critical friends betrokken die het patiëntenbelang overkoepelend konden vertegenwoordigen.

“Juist door de patiënt vanaf het begin te betrekken, heb je daar verderop in je project profijt van”
– Leonie Kok, projectmanager bij Tergooi Medisch Centrum.

De Juiste Zorg op de Juiste Plek

Zorgaanbieders, verzekeraars en gemeenten werken samen om toegankelijke zorg aan te bieden met het programma Juiste zorg op de Juiste Plek.

In dit programma worden vertegenwoordigers nauw betrokken als critical friends om mee te denken en zo de zorg te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan hoe we (duurdere) zorg kunnen voorkomen, zorg dichter bij huis kunnen verlenen en hoe digitale zorg kan worden ingezet.

Deze speciaal-opgeleide patiënten zijn volwaardige gesprekspartners bij de besprekingen van regioplannen en het regiobeeld. Ze zijn speciaal getraind in het interpreteren van data en het omschakelen van hun persoonlijke situatie naar meerwaarde voor de groep.